Begüm Merve Bahadır
Şubat 2017
Kanada’ya evli bir çift olarak gelenler olmakla beraber; Kanada’ya yerleştikten sonra yabancı/Türk vatandaşı ile evlilik gerçekleştiren Türk vatandaşlarının sayısı hiçte azımsanmayacak sayıdadır. “Boşanma” ise her ne kadar arzu edilmeyen bir süreç olsa da, yine evlilik birliğinin kurulması kadar sık ve yaşanan normal bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır.
Evlilik sürecinde nasıl ki takip edilmesi gerekli olan bir takım prosedür ve yasal işlemler var ise aynı durum “boşanma” süreci içinde geçerli bir durumdur. Özellikle Kanada’nın Türkiye’ye mesafe olarak uzak olması ve boşanma sürecine katılan tarafların her ikisinin birden aynı tarihlerde Türkiye’de bulunamaması nedeni ile “boşanma” süreci sıklıkla yaşanılmakta olan ülke de (Kanada’da) gerçekleştirilmekte ve bütün işlemlerin bu sayede tamamlandığı düşünülmektedir. Oysa ki; bu yanılgı mirastan, gayrimenkul edinmeye kadar bir çok soruna neden olmakta ve aslında boşandı zannedilirken, ilerde tarafların birbirine mirasçı olmaları, gayrimenkullerinde hak sahibi olmaları gibi içinden çıkılması oldukça zorlu sorunlara neden olmaktadır.
Tarafların boşanma kararı almalarının ardından bu istenilen sonucu gerçekleştirmek üzere seçebilecekleri birden fazla yol bulunmaktadır. Öncelikle taraflar Kanada’da mı yoksa da Türkiye’de mi boşanmak istediklerine karar vermelidir, zira her iki durumda izlenmesi gereken yollar ve çözüm önerileri farklılık arzetmektedir.
Boşanmanın Türkiye’de gerçekleştirilmesine karar verilmesinin en büyük faydası, ayrıca bir işleme gerek kalmaksızın mahkeme tarafından verilmiş olan boşanma kararının Türkiye’de derhal geçerli olmasıdır. Türk hukukunda son zamanlarda en çok tercih edilen boşanma şekli tarafların evlilik birliğinin sona ermesinin maddi ve manevi sonuçları olan nafaka , tazminat, gayrimenkul ve menkullerin paylaşımı hakkında karşılıklı olarak anlaştıkları “Anlaşmalı Boşanma” şeklidir. Türk hukuku uyarınca anlaşmalı boşanmanın gerçekleştirilebilmesi için bir hukukçu tarafından hazırlanan anlaşma protokolünün hazırlanması ve Mahkeme huzurunda taraflarında bu protokolü sözlü olarak doğrulamaları gerekir. Anlaşmalı boşanma da tarafların avukatlarının Mahkeme huzurunda bulunmaları yeterli olmamakta, tarafların bizzat bulunmaları gerekmektedir. Bu durumda tek celse ile boşanma gerçekleşebilmekte ve ayrıca başkaca bir işleme gerek kalmaksızın Türk yasaları uyarınca hüküm doğurmaktadır. Bu yöntem boşanmayı talep eden her iki tarafında Türkiye’de belirli bir süre ve aynı anında bulunma imkanı var ise en çok önerilen yöntemdir. Bu tip durumlarda davanın açılmasından kısa bir süre sonrasına duruşma için gün alınabilmekte ve tek celsede boşanma mümkün olabilmektedir.
Yurtdışında yaşayan Türklerin Mahkemede hazır bulunamayacağı durumlarda ise ne yapılmalıdır? Bu durumda Türkiye’de boşanmak isteniliyorsa ve taraflar duruşmaya katılamayacaklarsa her iki tarafında Türkiye’den bir avukat tutması ve davayı açan kişinin iki tane tanık ismi bildirmesidir. Zira tarafların duruşmada bulunmadıkları anlaşmalı boşanma davalarında Mahkeme, tarafların evlilik birliğini devam ettiremeyeceklerine dair en az iki tane tanık dinlemek zorundadır. Tanıkların dinlenilmesinin ardından boşanma gerçekleşir.
Boşanmanın yaşanılan ülkede(Kanada) geçekleştirilmesi isteniyor ise bu durumda Kanada’da da boşanarak bu kararın kesinleşmesinin akabininde Mahkeme ilamının Türkiye’de “Tanıma-Tenfizini” gerçekleştirmelidirler. Önemle üzerinde durulmalıdır ki, Tanıma ve Tenfiz işlemi gerçekleşmeksizin Kanada’da verilmiş olan boşanma hükmünün Türkiye’de hiçbir geçerliliği yoktur. Tanıma ve Tenfiz demek, 2675 Sayılı Yasa (MÖHUK) uyarınca; Türkiye dışında başka bir ülkede verilmiş olan bir Mahkeme kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi ve uygulanabilmesi için yerel Mahkemelerce tanınması anlamına gelir. Eğer ki Kanada’da verilmiş olan boşanma kararı sadece “tarafların boşanmasını” içeriyor bunun dışında velayet ve nafaka gibi konularda herhangi bir düzenleme öngörmüyorsa bu durumda Türk Mahkemelerinde kararın sadece “Tanıma” davası şeklinde açılması yeterli olacakken, Kanada Mahkemesi kararı boşanma ile birlikte nafaka , tazminat veya velayet gibi konuları da içeriyorsa bu durumda Türk Mahkemelerinde “ Tenfiz” davası açılması gerekmektedir. Tanıma ve Tenfiz davalarında ise karşımıza çıkan en büyük sorun taraflara tebligat yapılması aşamasıdır. Bu nedenle tek celse de bitebilme imkanı olan tanıma/tenfiz davalarında sırf yurtdışında yaşayan taraflara tebligat yapılma sürecinin aylar alması nedeniyle uzamasının önüne geçilmesi için yine her iki tarafından Türkiye’den konusunda uzman bir avukat ile çalışması hem süreci kısaltacak hem de istenilen sonuca en doğru şekilde ulaşılmasını sağlayacaktır.